Η ανοικοδόμηση της Πόλης της Ζακύνθου, μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς στα νησιά του Ιονίου, ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια αργότερα, με την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων σε μικρά μονώροφα σπίτια και με τη δημιουργία μιας σειράς από θαυμάσια δημόσια κτίρια για την στέγαση των υπηρεσιών του νησιού μας.

Στο χώρο που υπήρχε η ιστορική οικία που μεγάλωσε ο ποιητής Νικόλαος - Ούγος Φώσκολος και την οποία ο Δήμος Ζακυνθίων, από το έτος 1885, έχει αγοράσει και είχε εγκαταστήσει την περίφημη “Φωσκολιανή Βιβλιοθήκη”, παρέμεινε ένα μικρό οικόπεδο, εντός του οποίου τοποθετήθηκε το έτος 1969, το περίφημο γλυπτό του Ιωάννη Βιτσάρη “Θρηνούν πνεύμα”, μετά από πρωτοβουλία του αείμνηστου Νομάρχη Ανδρέα Ιωάννου, ο οποίος, σε συνεργασία με την τότε δημοτική αρχή, δημιούργησαν έναν αξιοπρεπή και καλαίσθητο κήπο, γύρω από το μνημείο.

Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000 με πρωτοβουλία του Δήμου Ζακυνθίων πεζοδρομήθηκε η οδός Κυριάκου Ξένου και αφού αφαιρέθηκε το προστατευτικό κάγκελο, γύρω από το μνημείο, πλακοστρώθηκε ο κήπος, στο μεγαλύτερο μέρος του.

Ανέκαθεν ο πνευματικός κόσμος της ιδιαίτερης πατρίδας μας, μετά τους σεισμούς του 1953, οραματιζόταν την ανοικοδόμηση του σπιτιού που γεννήθηκε ο ποιητής και πάντα υπήρχε ανοιχτή μια συζήτηση για την τύχη του οικοπέδου που ανήκε στην ιδιοκτησία του Δήμου.

Οι συνθήκες άρχισαν να ωριμάζουν την δεκαετία του 1990 όταν με αυθόρμητες πρωτοβουλίες λογίων και πνευματικών ανθρώπων άρχισε να διαμοφώνεται η πρόταση για την ανοικοδόμηση της οικίας στην αρχική, προσεισμική της μορφή.

Ο άνθρωπος που πήρε την πρωτοβουλία να εκφράσει με πράξεις αυτό το όραμα ήταν ο Νίκος Λαλώτης. ΄Ενας σπουδαίος ζακυνθινός με έντονη δράση στα ζητήματα της προστασίας του Περιβάλλοντος και της διατήρησης της ιστορικής μας ταυτότητας που μεγάλωσε με τις μνήμες της προσεισμικής περιόδου, πήρε την πρωτοβουλία να ιδρύσει μαζί με άλλους φιλοπρόοδους ζακυνθινούς, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ζακύνθου “Ούγος Φώσκολος”, αφιερωμένος στην ποιητή και με πρώτο στόχο την ανοικοδόμηση της οικίας που γεννήθηκε το 1779 στη Ζάκυνθο.

Ο Νίκος Λαλώτης έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής στην Αθήνα όπου εργαζόταν ως τραπεζικός. Ως πολίτης ήταν μέλος των πιο γνωστών οικολογικών οργανώσεων της εποχής του και είχε αναπτύξει πλούσια ακτιβιστική δράση.

Στη Ζάκυνθο εγκαταστάθηκε τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και εργάστηκε για την δημιουργία του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου στον κόλπο του Λαγανά ενώ παράλληλα άρχισε να αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο και έγινε πιο γνωστός ως παραγωγός της εβδομαδιαίας ραδιοφωνική εκπομπής “Αλκυονίδες διαδρομές” στο ραδιοφωνικό σταθμό ΕΡΜΗΣ 91.8 FM.

Μέσα από την αρθογραφία του και την εκπομπή του στο ραδιόφωνο υποστήριξε μεταξύ των άλλων το ιστορικό αίτημα να οικοδομηθεί, στην αρχική του μορφή, το σπίτι που γεννήθηκε ο ποιητής στο χώρο που υπήρχε αυτό προσεισμικά. Την πρωτοβουλία του Νίκου Λαλώτη υποστήριξαν δυναμικά 34 συμπολίτες από το χώρο των γραμμάτων, της επιστήμης, των τεχνών και της δημοσιογραφίας. Ανάμεσα του ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου Διονύσης Ζήβας που αφιλοκερδώς εκπόνησε την αρχιτεκτονική μελέτη για την ανέγερση της οικίας του ποιητή.

Το καταστατικό του Σωματείου “Πολιτιστικός Σύλλογος Ζακύνθου Ούγος Φώσκολος”, εγκρίθηκε απο το Πρωτοδικείο Ζακύνθου με την υπ’ αρίθμ. 157 απόφαση στις 12 Νοεμβρίου 2009 και με προσωρινή διοίκηση που αποτελούσαν οι Νίκος Λαλώτης, Διονύσης Ζήβας, Νίκιας Λούντζης, Διονύσιος Σέρρας, Διονύσιος Φλεμοτόμος, Δημήτρης Αρβανιτάκης και Θεοδώρα Παπαδάτου.

Η έγκριση του Καταστατικού του Σωματείου επιδόθηκε στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών και το Νομάρχη Ζακύνθου στις 24 Δεκεμβρίου 2009. ΄Εκτοτε άρχισε η λειτουργία του Σωματείου με τις προϋποθέσεις που όριζε τότε η νομοθεσία.

Ως σκοποί του Σωματείου στο καταστατικό αναφέρονταν ότι είναι η αποκατάσταση της οικίας όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ποιητής, η δημιουργία Μουσείου, η επανίδρυση της Φωσκολιανής βιβλιοθήκης και η υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας και την προβολή του έργου του ποιητή.

Πρώτος Πρόεδρος του Σωματείου ο αείμνηστος Νίκος Λαλώτης με Αντιπρόεδρο τον αείμνηστο Διονύση Ζήβα.

Σημείο καμπή για τη δράση του Σωματείου υπήρξε η υπογραφή στις 4 Φεβρουαρίου του 2013 ενός Μνημονίου Συνεργασίας με το Δήμο Ζακύνθου, που έκτοτε δεσμεύει και τις δύο πλευρές.

Σύμφωνα με αυτό ο Σύλλογος ανέλαβε την υποχρέωση να καλύψει με χορηγίες ή άλλους είδους χρηματοδοτήσεις την ανέγερση της οικίας του ποιητή, με βάση την αρχιτεκτονική μελέτη του καθηγητή Διον. Ζήβα και ο Δήμος ανέλαβε να παραχωρήσει το οικόπεδο για την ανέγερση τη οικίας.

Στο ίδιο έγγραφο αναφερόταν επίσης ότι η ισχύς του Μνημονίου είναι 10ετής και ότι ο Δήμος δεσμεύεται να παραχωρήσει την αποπερατωμένη οικία του ποιητή για 50 χρόνια στο Σύλλογο, ως έδρα του υπό διαμόρφωση Μουσείου.

Μετά από συνεχείς ενέργειες του Συλλόγου, χρηματοδότης του έργου της ανέγερσης της οικίας του ποιητή, υπήρξε η Περιφέρεια Ιόνιων Νησιών μέσω του προγράμμματος ΕΣΠΑ της περιόδου 2007 - 2014, που χρηματοδοτούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Προηγήθηκε Προγραμματική σύμβαση συνεργασίας συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Ζακύνθου και της Περιφέρειας Ιόνιων νησιών το 2014 που καθόριζε τους όρους και τις συνθήκες χρηματοδότησης και εκτέλεσης του έργου, προϋπολογισμού 210.000 ευρώ.

Η εργολήπτρια εταιρεία εγκαταστάθηκε το Μάιο του 2015 και άρχισε τις εργασίες ανέγερσης της Οικίας με παραδοσιακά υλικά στο χώρο του οικοπέδου που μέχρι τους σεισμούς του 1953 υπήρχε το σπίτι που μεγάλωσε ο ποιητής.

Στο μεταξύ στις 29 Ιουλίου του 2015 ο ιδρυτής και πρώτος Πρόεδρος του Σωματείου Νίκος Λαλώτης φεύγει απο τη ζωή σε ηλικία 85 ετών, μετά από μακρά νοσηλεία σε νοσοκομείο της Αθήνας. Καθήκοντα Προέδρου αναλαμβάνει ο μέχρι τότε αντιπρόεδρος του σωματείου, καθηγητής Διονύσιος Ζήβας και καθήκοντα αντιπροέδρου, ο μέχρι τότε Ταμίας του σωματείου, δημοσιογράφος Φίλιππος Συνετός.

Στις εκλογές της Άνοιξης του 2016 ο καθηγητής Διον. Ζήβας, επικαλούμενος λόγους υγείας, δεν έθεσε υποψηφιότητα και από αυτές αναδείχθηκε νέο Δ.Σ. με Πρόεδρο τον Φίλιππο Συνετό και Αντιπρόεδρο την Πιερρίνα Κοριατοπούλου - Αγγέλη.

Το έργο της ανέγερσης της Οικίας του ποιητή ολοκληρώθηκε προς το τέλος του 2016.

Στις 16 Δεκεμβρίου 2016, το βράδυ, το Σωματείο άνοιξε για πρώτη φορά το σπίτι του ποιητή στο κοινό. Οργάνωσε μια βραδιά μνήμης στον αείμνηστο ιδρυτή του Σωματείου, Νίκο Λαλώτη.

Στις 9 Μαρτίου του 2017 υπογράφεται Σύμβαση παραχώρησης της Οικίας από την Περιφέρεια Ιόνιων νησιών στον Πολιτιστικό Σύλλογο “Ούγος Φώσκολος”. Η σύμβαση προβλέπει την παραχώρηση της χρήσης της Οικίας στον Π.Σ.Ζ. “Ούγος Φώσκολος”, άνευ ανταλλάγματος και για όσο χρονο διαρκεί η σύμβαση με την οποία ο Δήμος παραχώρησε στην Περιφέρεια το οικόπεδο ανέγερσης της κατοικίας. Προβλέπει επίσης την εγκατάσταση του Σωματείου στο χώρο του ισογείου, την δημιουργία μουσειακής έκθεσης στον α΄ όροφο και την λειτουργία της, ως επισκέψιμου ιστορικού χώρου (Μουσείο).

Αμέσως άρχισαν οι πρώτες δωρεές αντικειμένων, έργων τέχνης και παλαιών βιβλίων με σκοπό να δημιουργηθεί μια πρώτη έκθεση για τη ζωή και το έργο του ποιητή.

Στις 13 Φεβρουαρίου 2018 φεύγει από τη ζωή σε ηλικία 90 ετών ο τέως πρόεδρος του Σωματείου, Διονύσιος Ζήβας, μετά από μακρά νοσηλεία σε νοσοκομείο των Αθηνών.

Τα τελευταία χρόνια το Σωματείο, έχοντας κάνει πράξη την ανοικοδόμηση της Οικίας του Ποιητή έχει αποδεχθεί την εγκατάσταση μέρους της έκθεσης για τον ποιητή που εκπόνησε το 2014 το Πανεπιστήμιο της Παβία και προχωρεί στη σύνταξη μουσειακής μελέτης και υποβολής σχετικού φακέλου στο Υπουργείο Πολιτισμού για τη αναγνώριση των συλλογών που έχει συγκεντρώσει.